Przemoc domowa

 

PRZEMOC DOMOWA CHARAKTERYZUJE SIĘ TYM, ŻE:

1. Jest intencjonalna - przemoc jest zamierzonym działaniem człowieka
   i ma na celu kontrolowanie i podporządkowanie ofiary.
2. Siły są nierównomierne -  w relacji jedna ze stron ma przewagę nad drugą. Ofiara jest słabsza a sprawca silniejszy.
3. Narusza prawa i dobra osobiste -  sprawca wykorzystuje przewagę siły narusza podstawowe prawa ofiary (np. prawo do nietykalności fizycznej, godności, szacunku itd.).
4. Powoduje cierpienie i ból -  sprawca naraża zdrowie i życie ofiary na poważne szkody. Doświadczanie bólu i cierpienia sprawia, że ofiara ma mniejszą zdolność do samoobrony.

 

RODZAJE PRZEMOCY:

1. Fizyczna - naruszanie nietykalności fizycznej.
2. Psychiczna - naruszenie godności osobistej.
3. Seksualna - naruszenie intymności.
4. Ekonomiczna - naruszenie własności. 
5. Zaniedbanie - naruszenie obowiązku do opieki ze strony osób bliskich.

Przemoc fizyczna– działania bezpośrednie, które wyrządzają ból i cierpienie fizyczne ( m.in. bicie, uderzenie pięścią, znęcanie się, szarpanie za włosy, gryzienie, wykręcanie rąk, głodzenie, zamykanie, popychanie, odpychanie, obezwładnianie, przytrzymywanie, policzkowanie, szczypanie, drapanie, kopanie, duszenie, okaleczenie, przypalanie papierosem, wyrywanie paznokci, parzenie, rzucanie przedmiotami, torturowanie, napaść, uwięzienie, użycie broni, nieudzielanie koniecznej pomocy );

Przemoc psychiczna – sprawowanie przez sprawcę kontroli nad ofiarą np. przymus, stosowanie gróźb ( straszenie zabójstwem, użyciem przemocy, zabraniem dzieci, itp.), zawstydzanie, poniżanie, upokarzanie, stała krytyka, ograniczanie lub uniemożliwianie kontaktów z innymi osobami, zabranianie korzystania z telefonu, samochodu, narzucanie własnych poglądów, zakaz opuszczania domu, wymuszanie i domaganie się posłuszeństwa, szantażowanie, zastraszanie, emocjonalne wykorzystywanie, wyzywanie, obwinianie, wmawianie choroby psychicznej, izolowanie, manipulowaniem poczuciem winy, karanie przez odmowę uczuć, odmawianie współżycia seksualnego, wyśmiewanie, zawstydzanie, kontrolowanie, miłość warunkowa, brak zainteresowania, brak szacunku, oskarżanie o wywołanie przemocy, zaprzeczenie przemocy, porywanie dzieci, wykorzystywanie pozycji mężczyzny, ograniczanie snu i pożywienia, degradacja werbalna, podsłuchiwanie rozmów telefonicznych, niszczeniu przedmiotów cennych dla ofiary;

Przemoc seksualna– działająca w obszarze zachowań seksualnych, naruszająca intymność pożycia (sadystyczne formy współżycia seksualnego, wymuszanie pożycia seksualnego, aktywności seksualnej, wymuszanie nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, wymuszanie seksu z osobami trzecimi, krytyka zachowań seksualnych, zmuszanie do oglądania filmów lub gazet pornograficznych, straszenie gwałtem, gwałt, straszenie karami fizycznymi i psychicznymi w razie odmowy współżycia, filmowanie podczas działań seksualnych, rozbieranie z zastosowaniem przemocy fizycznej;

Przemoc ekonomiczna– dotyczy warunków materialnych, opiera się na utrzymywaniu ofiary w całkowitej zależności finansowej, nie zaspokajanie materialnych potrzeb rodziny, odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy zawodowej, zmuszanie do pracy bez wynagrodzenia;

Zaniedbanie - naruszenie obowiązku do opieki ze strony osób bliskich oznacza pozbawianie jedzenia, ubrania, schronienia, nie dawanie środków na utrzymanie, brak pomocy w chorobie, nie udzielenie pomocy, uniemożliwianie dostępu do miejsc zaspokojenia podstawowych potrzeb: mieszkania, kuchni, łazienki, łóżka, itp.;

 

CYKLE PRZEMOCY

Faza narastającego napięcia

Sprawca - jest stale irytowany, każdy drobiazg go złości, zaczyna awantury, prowokuje kłótnie, nadużywa alkoholu, narkotyków, staje się niebezpieczny, przerażający, sprawia wrażenie, że coraz mniej panuje nad swoim "ja";

Ofiara - uspokaja go, spełnia jego zachcianki, przeprasza, uleganiu, nadskakuje mu lub unika go, chce poprawić mu humor, uczynić go szczęśliwym, powstrzymać przed wyrządzeniem jej krzywdy, narasta w niej napięcie i lęk, co objawia się w dolegliwościach fizycznych - bóle głowy, żołądka, brak energii do życia, pobudliwość nerwowa, niespokojność.

Faza gwałtownej przemocy

Sprawca - wyładowuje się, wpada w szał, eksploduje pod wpływem jakiegoś drobiazgu, stosuje różnego rodzaju przemoc;

Ofiara - czuje się bezradna, w żaden sposób nie może już uspokoić sprawcy, jest w totalnym szoku, nie może uwierzyć, że to naprawdę się stało, odczuwa wstyd, przerażenie, jest oszołomiona, staje się apatyczna, traci ochotę do życia, odczuwa złość i bezradność.

Faza miodowego miesiąca

Sprawca - wie że posunął się za daleko, zaczyna przepraszać, staje się inną osobą, szczerze żałuje, okazuje skruchę, obiecuje, że już się to nigdy nie powtórzy, płacze, wzbudza litość, tłumaczy się dlaczego to zrobił, przekonuje ofiarę, że to był jednorazowy incydent, okazuje ciepło, miłość, staje się podobny do tego, jaki był na początku znajomości, przynosi prezenty, rozmawia z ofiarą, dba o nią, obiecuje że się będzie leczył;

Ofiara - zaczyna wierzyć że partner się zmienił, że przemoc to jednorazowy incydent, że się nie powtórzy, czuje się kochana, myśli, że jest dla niego ważna, znowu go kocha, spełniają się jej marzenia o cudownej miłości, odczuwa bliskość i zespolenie z partnerem, życie we dwoje znów wydaje jej się piękne i pełne nadziei.

Faza narastającego napięcia, faza gwałtownej przemocy, faza miodowego miesiąca, itd. 

Cykl się powtarza. Przemoc w następnym cyklu staje się gwałtowniejsza, narasta, powtarza się dopóki nie będzie interwencji z zewnątrz.
Ofiara pomimo powtarzającego się cyklu przemocy pozostaje w związku. 

 

 PRZEMOC WOBEC DZIECKA

Wszelkiego rodzaju uszczerbek na zdrowiu fizycznym bądź psychicznym dziecka przed ukończeniem osiemnastego roku życia, jakiego doznało w sposób nieprzypadkowy od osoby lub instytucji, będący skutkiem działania fizycznego, seksualnego lub emocjonalnego, czy też zaniedbania, a który zagraża jego normalnemu rozwojowi fizycznemu lub psychicznemu nazywamy przemocą wobec dziecka.

Formy przemocy wobec dziecka: zaniedbanie, przemoc fizyczna, psychiczna, wykorzystanie seksualne, dziecko świadkiem przemocy w domu, nadopiekuńczość. Przejawiają się one w takich samych zachowaniach jak przemoc wobec dorosłych członków rodziny.

Konsekwencje i objawy zaniedbania: zahamowany rozwój intelektualny, emocjonalny, fizyczny, brak ekspresji emocjonalnej, represyjność, bierność, apatia, lękliwość, choroba sieroca, podatność na choroby.

Konsekwencje i objawy przemocy fizycznej: brak reakcji na ból, oczekiwanie kary, obniżenie wrażliwości na cierpienie innych, agresywność, brutalność, obrażenia fizyczne, niechęć do rozebrana się, nadpobudliwość, wycofanie się w świat marzeń.

Konsekwencje i objawy przemocy psychicznej: zaburzenia mowy, snu, moczenie się nocne, depresja, brak pewności siebie, częste kłamstwa.

 

DZIECKO ŚWIADKIEM PRZEMOCY W DOMU

Dzieci widzą przemoc ojca wobec matki, słyszą jej płacz, jęki, krzyki, wyzwiska, awantury. Dostrzegają skutki tej przemocy: mieszkanie zdemolowane, ślady krwi, urazy, siniaki u matki, potargane ubrania, policjantów w domu. Czują atmosferę napięcia, same doświadczają tego napięcia. Czują lęk i obawy matki przed jej oprawcą.

Bycie świadkiem przemocy jest silnym urazem, nigdy nie pozostaje bez śladów w psychice. Objawia się nasilonymi zaburzeniami emocjonalnymi: częsta złość, dużo lęku smutku, niska samoocena.

Zaburzenia powstają także w pozostałych sferach:

w zachowaniu - wycofanie lub agresja, nadpobudliwość, wagarowanie, okrutne traktowanie zwierząt;

w funkcjach społecznych - niezdolność do empatii, niewielkie umiejętności społeczne, poczucie odrzucenia przez rówieśników;

w funkcjach poznawczych - złe oceny w szkole, opóźniony rozwój mowy, nieprawidłowy rozwój intelektualny), w zdrowiu fizycznym (zaburzenia łaknienia, jedzenia, snu, choroby psychosomatyczne, nocne moczenia, opóźniony rozwój fizyczny i motoryczny.

Poważne problemy u dzieci - świadków przemocy w domu - związane są z wchodzeniem w związki w życiu dorosłym. Zły obraz rodziny, miłości, bliskości powoduje, że same często tworzą związki patologiczne, stając się albo agresorem dla swego partnera, albo ofiarą.

W zależności od wieku i od płci dziecka pojawiają się różne reakcje na przemoc w domu: niemowlęta - reagują problemami zdrowotnymi, nadmiernym płaczem, złym snem;
przedszkolaki - mają duży poziom lęku, wszystkiego się boją, są rozdrażnione;
starsze dzieci - dziewczynki są wycofane, zalęknione, boją się mężczyzn, kurczowo trzymają się spódnicy matki i chłopcy są agresywni, zamknięci w sobie, mają napady złości.

Nikt w rodzinie nie zasługuje na przemoc. Przemoc upokarza, powoduje cierpienie, nieobliczalne szkody, rodzi nienawiść i pragnienie odwetu, tworzy błędne koło w stosunkach międzyludzkich i wcześniej czy później odbija się negatywnie. Dom rodzinny, który powinien chronić i zapewnić bezpieczeństwo swoim domownikom, w przypadku występowania przemocy, staje się miejscem cierpienia, poniżania, lęku i rozpaczy. Ofiary przemocy domowej potrzebują zwykle pomocy psychologicznej, prawnej, materialnej, socjalnej, medycznej.

Nie bądźmy obojętni wobec przejawów przemocy, nie bądźmy niemymi świadkami dramatu, który odbywa się u sąsiadów.

 

NIC NIE USPRAWIEDLIWIA PRZEMOCY

 

MITY I FAKTY DOTYCZĄCE PRZEMOCY:

• mit: przemoc nas nie dotyczy;
• fakt: przemoc istnieje wszędzie, niezależnie od rasy, wyznania, czy narodowości;

•  mit: nie ujawnia się tajemnic rodzinnych;
• fakt: przemoc nie skończy się sama. Pierwszym krokiem do jej przerwania jest przełamanie izolacji i milczenia;

• mit: nikt nie powinien wtrącać się w prywatne sprawy rodziny;
• fakt: przemoc w rodzinie jest przestępstwem. Każdy ma prawo zapobiec przestępstwu;

• mit: przemoc jest wtedy gdy są widoczne ślady pobicia;
• fakt: nie trzeba mieć siniaków i złamanych kości, aby być ofiarą przemocy domowej. Poniżanie obelgi bolą tak samo jak bicie;

• mit: jeśli ktoś jest bity, to znaczy, że na to zasługuje;
• fakt: nikt nie ma prawa bić i poniżać kogokolwiek bez względu na to co zrobił;

• mit: popchnięcie, klaps, bicie pięścią nie jest niczym złym, nie jest przemocą, nie powoduje obrażeń, jest potrzebne w wychowaniu dzieci;
• fakt: nawet najmniejsza forma aktywności ludzkiej zmierzająca do godzenie w czyjąś osobistą wolność jest aktem przemocy;

• mit: bicie jest dowodem miłości, kobieta lubi jak jest bita, mężczyzna ma prawo bicia własnej żony;
• fakt: pozostałości myślenia panującego w systemie patriarchalnym;

• mit: przemoc zdarza się w sferze biedoty, przemoc w rodzinie to problem marginesu społecznego;
• fakt: przemoc jest częstym zjawiskiem w rodzinach inteligenckich i zamożnych; Przemoc domowa zdarza się we wszystkich grupach społecznych niezależnie od poziomu wykształcenia i sytuacji ekonomicznej;

• mit: maltretowanie to tylko chwilowa utrata panowania nad swoim zachowaniem;
• fakt: maltretowanie to legalny związek polegający na kontroli i strachu;

• mit: maltretowana kobieta lub dziecko mogą swobodnie opuścić swój dom;
• fakt: powiadomienie o pobiciu i opuszczenie domu może skończyć się śmiercią;

• mit: alkoholizm jest przyczyną przemocy;
• fakt: uzależnienie od alkoholu nie zwalnia od odpowiedzialności za czyny. Należy karać sprawcę przemocy i leczyć jego chorobę.